© Shutterstock

Matka wulkanów -

Etna, położona na wschodnim wybrzeżu Sycylii we Włoszech, jest najwyższym i najbardziej aktywnym wulkanem w Europie. Wulkan był świadkiem wielu erupcji w historii, a wiele z nich spowodowało niewyobrażalne zniszczenia wiosek i pochłonęło mnóstwo ludzkich istnień.

© Shutterstock

Kultura -

Erupcje Etny głęboko ukształtowały kulturę i historię regionu, a wulkan został nawet wpisany w lokalny folklor. W mitologii greckiej wężowy potwór znany jako Tyfon (po prawej) został uwięziony pod Etną przez Zeusa (po lewej), króla bogów.

© Shutterstock

Płyty tektoniczne -

Powodem, dla którego Etna jest tak niestabilna, jest jej położenie. Kontynenty świata spoczywają na tak zwanych płytach tektonicznych, które są zasadniczo nieustannie przesuwającymi się puzzlami. Płyta afrykańska i płyta euroazjatycka przemieszczają się względem siebie, co wypycha ziemię w górę i tworzy wulkan Etna.

© Shutterstock

Rolnictwo -

Poza potencjalnymi zagrożeniami, na jakie narażony jest region Etny, wulkan ma również kilka istotnych zalet. Erupcje z Etny wytwarzają żyzne składniki odżywcze, które nasycają glebę w okolicy, co pozwoliło na rozkwit rozległych winnic i sadów.

© Shutterstock

Liczba ofiar śmiertelnych -

Co ciekawe, badania nad historią Etny sugerują, że w rzeczywistości w wyniku erupcji wulkanu zginęło bardzo niewiele osób. W całej historii Etny zginęło bowiem zaledwie 77 osób, z czego dwie w 1987 roku.

© Reuters

122 P.N.E. -

Pierwsza niszczycielska erupcja odnotowana na Etnie została nazwana erupcją „Wezuwiusza”, ponieważ wykazuje podobieństwa do słynnej erupcji tego wulkanu, która zniszczyła miasto Pompeje w 79 r. n.e.. Erupcja z 122 r. p.n.e. niemal doszczętnie zrujnowała pobliskie miasto Katania.

© Getty Images

122 P.N.E. -

Jeden z najwcześniejszych znanych zapisów dotyczących erupcji wulkanu został opracowany przez rzymskiego poetę Wergiliusza w Eneidzie. Chociaż Wergiliusz żył sto lat po erupcji z 122 r. p.n.e., warto wspomnieć, że jego poemat zawiera opis Etny i jej niszczycielskiej mocy z pierwszej ręki.

© Getty Images

1669 -

Erupcja Etny w 1669 roku była jedną z najbardziej katastrofalnych w historii wulkanu. Rozpoczęła się 11 marca i w ciągu kilku miesięcy spowodowała ogromne zniszczenia, w szczególności w mieście Katania, ale także w wielu okolicznych wioskach.

© Getty Images

1669 -

Erupcja uwolniła znaczną ilość lawy, która przepłynęła ponad 14 mil (22 km) i dotarła aż do morza. Tysiące ludzi zostało wysiedlonych ze swoich domów, a gospodarka regionu została zdewastowana na dziesięciolecia.

© Getty Images

1766 -

Erupcja Etny w 1766 roku była jedną z wielu erupcji w ciągu dekady, z których wszystkie spowodowały eksplozje, które doprowadziły do znacznych szkód na terenach rolniczych. Strumienie lawy zniszczyły całe obszary zabudowań, a wielu mieszkańców zostało wysiedlonych.

© Public Domain

1766 -

Chociaż erupcja z 1766 roku nie była tak niszczycielska jak te, które miały miejsce wcześniej lub później, wydarzenie to i tak zapewniło cenny wgląd w proces wulkanu. Erupcja była dokładnie obserwowana i dokumentowana, co pomogło okolicznym społecznościom lepiej zrozumieć tę potężną siłę.

© Getty Images

1928 -

W 1928 r., po raz pierwszy od erupcji wulkanu w 1669 r., lawa z Etny spowodowała poważne zniszczenia w centrum skupisk ludności. Pobliska wioska Mascali została niemal całkowicie zdziesiątkowana, a na miejscu pozostał jedynie kościół i kilka innych budynków.

© Getty Images

1928 -

Erupcja z 1928 r. uwydatniła pilną potrzebę skutecznej gotowości na wypadek katastrofy w celu ochrony społeczności żyjących w cieniu aktywnych wulkanów, takich jak Etna. Udoskonalono również techniki monitorowania wulkanów, co przyniosło wymierne efekty na przestrzeni stulecia od tej erupcji.

© Getty Images

1971 -

Erupcja z 1971 roku nie była szczególnie katastrofalna, choć stanowiła ważne wydarzenie ze względu na pewne zniszczenia, jakie spowodowała. Lawa z wulkanu zdołała pogrzebać Obserwatorium Etny, które zostało zbudowane pod koniec XIX wieku w celu prowadzenia badań nad wulkanami.

© Getty Images

1971 -

Erupcja z 1971 r. stworzyła również nowe otwory wentylacyjne i kratery w wulkanie, które trwale zmieniły krajobraz Etny. Co mniej istotne, na górze zniszczona została również kolejka linowa pierwszej generacji, ale nie odnotowano żadnych ofiar śmiertelnych.

© Getty Images

1979 -

W sierpniu 1979 r. włoską okolicą wstrząsnęła seria trzęsień ziemi, po których szybko nastąpiły potężne eksplozje Etny, wyrzucające duże ilości popiołu i lawy. Wydarzenie to było szczególnie niebezpieczne i spowodowało tragiczną śmierć dziewięciu osób, w tym turystów i naukowców.

© Getty Images

1979 -

Po ustąpieniu dużej erupcji wulkanu w krajobrazie pojawiło się kilka nowych szczelin, z których pierwsza miała długość 1 km. Ze szczelin tych przez wiele tygodni wypływała lawa.

© Getty Images

1981 -

W marcu 1981 roku włoskie miasto Randazzo (położone na północny zachód od Etny) ledwo uniknęło zniszczenia po erupcji, która była bardzo podobna do tej, która zniszczyła Mascali w 1928 roku.

© Getty Images

1981 -

Erupcja ta była godna uwagi ze względu na niezwykłą prędkość, z jaką płynęła lawa, co zaskoczyło wiele osób. Obszar poniósł znaczne straty gospodarcze, zwłaszcza po tym, jak lawa pokryła większość linii kolejowych w okolicy.

© Getty Images

1983 -

Erupcja Etny w 1983 roku zasługuje na uwagę ze względu na pierwszą w regionie eksperymentalną próbę odwrócenia przepływu lawy. Eksperyment został przeprowadzony przy użyciu buldożerów i dynamitu, i choć zakończył się tylko częściowym sukcesem, wydarzenie to zostało bardzo nagłośnione.

© Getty Images

1983 -

Większość szkód wyrządzonych podczas erupcji w 1983 roku ograniczała się do pobliskiego ośrodka turystycznego i narciarskiego znanego jako Rifugio Sapienza. Wiele obiektów ośrodka znajdowało się bezpośrednio na linii przepływu lawy wulkanu, co sprawiło, że zniszczenia były nieuniknione.

© Getty Images

1991–1993 -

W latach 1991-1993 Etna doświadczyła najdłuższej erupcji w historii. W ciągu 473 dni pobliskie miasto Zafferana zagrożone było ciągłym przepływem lawy.

© Getty Images

1991–1993 -

Podążając śladami erupcji z 1983 roku, włoski rząd zainicjował plany odwrócenia przepływu lawy z dala od miasta Zafferana, co okazało się skuteczne po przeprowadzeniu różnych eksplozji w 1992 roku. Ostatecznie zniszczony został tylko jeden budynek.

© Getty Images

2002–2003 -

Między październikiem 2002 r. a styczniem 2003 r. duża erupcja wytworzyła potężną kolumnę popiołu, którą można było zobaczyć z kosmosu. Rozprzestrzenianie się popiołu było tak ekstremalne, że przeleciał on nad Morzem Śródziemnym i dotarł aż do oddalonej o 370 mil (600 km) na południe Libii.

© Public Domain

2002–2003 -

W wyniku erupcji zniszczonych zostało wiele punktów turystycznych i budynków, a aktywność sejsmiczna sprawiła, że wschodnia strona wulkanu przesunęła się w górę o prawie siedem stóp (dwa metry).

© Getty Images

2017 -

W dniu 16 marca 2017 r. pogoda wokół Etny pozwoliła na opad śniegu do odsłoniętego krateru wulkanu. Nagły kontakt pomiędzy zimnym śniegiem a niezwykle gorącą lawą gwałtownie wygenerował parę, która spowodowała nagłą eksplozję.

© Getty Images

2017 -

W wyniku erupcji rannych zostało kilka osób (w tym turyści, dziennikarze i naukowcy). Chociaż zdarzenie było w dużej mierze łagodne, przyciągnęło ono dużą uwagę mediów ze względu na obrażenia odniesione przez osoby, które znajdowały się w pobliżu.

© Getty Images

2024 -

Ostatnia erupcja Etny rozpoczęła się 30 czerwca 2024 r. i chociaż wulkan nie spowodował żadnych znaczących szkód w lokalnym regionie, wydarzenie to zostało szeroko nagłośnione z powodu wystąpienia niezwykle rzadkiego zjawiska wulkanicznego zwanego pierścieniami wirowymi.

© Reuters

2024 -

Etna wyrzuciła z siebie serię idealnych pierścieni wirowych, co stanowi jeden z niewielu przypadków w historii, w których zostały one kiedykolwiek zarejestrowane. Włoski wulkan jest prawdziwym cudem i będzie wybuchał jeszcze przez wiele stuleci.

Źródła: (EtnaWay) (Smithsonian Institute) (Trails of Sicily) (BBC) (WIRED)

© Shutterstock