Początki konfliktu na Bliskim Wschodzie: Sykes-Picot i Deklaracja Balfoura -

Wiele współczesnych konfliktów geopolitycznych ma swoje źródło w decyzjach podjętych przez światowych przywódców wiele dekad, a czasem nawet wieków temu. Niektóre z tych decyzji miały długoterminowe, poważne konsekwencje dla życia tysięcy, jeśli nie milionów ludzi. Jest to szczególnie prawdziwe na Bliskim Wschodzie. Po I Wojnie Światowej(1914-1918) podjęto wiele wysiłków, aby zapobiec powtórzeniu się czegoś podobnego. Niestety, jak teraz wiemy, wiele z tych wysiłków miało niezamierzone konsekwencje. Dobrym tego przykładem jest tajne porozumienie Sykes-Picot i późniejsza Deklaracja Balfoura, które przygotowały grunt pod obecny konflikt izraelsko-palestyński odpowiednio w 1916 i 1917 roku.

Zaintrygowany? Kliknij poniższą galerię, aby poznać fascynującą historię ustanowienia granic na Bliskim Wschodzie po I wojnie światowej.

© Getty Images

"Państwo dla narodu żydowskiego" -

W 1917 roku rząd brytyjski wydał publiczne oświadczenie. Ogłosił on swoje poparcie dla ustanowienia "kraju dla narodu żydowskiego" w Palestynie. Zostało to nazwane Deklaracją Balfoura.

© Public Domain

"Kraj dla narodu żydowskiego" -

Deklaracja została zawarta w liście ministra spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii Arthura Balfoura do Lorda Rothschilda - lidera brytyjskiej społeczności żydowskiej - w celu przekazania go Federacji Syjonistycznej Wielkiej Brytanii i Irlandii.

© Getty Images

Palestyna w 1917 r. -

W tym czasie Palestyna była regionem Imperium Osmańskiego, z niewielką, mniejszościową populacją żydowską.

© Getty Images

Miejsce Palestyny na Bliskim Wschodzie -

Po wypowiedzeniu wojny Imperium Osmańskiemu w listopadzie 1914 r. brytyjski gabinet wojenny zaczął zastanawiać się nad przyszłością Palestyny.

© Public Domain

Herbert Samuel -

Herbert Samuel, członek gabinetu i syjonista, rozpowszechniał memorandum przez dwa miesiące od wypowiedzenia wojny. Proponował on wsparcie syjonistycznych ambicji w zamian za wsparcie Żydów w większej wojnie.

© Getty Images

Komitet De Bunsen -

W 1915 r. premier H.H. Asquith powołał Komitet De Bunsena w celu określenia brytyjskiej polityki wobec Imperium Osmańskiego, w tym Palestyny.

© Getty Images

Mark Sykes -

Mówi się, że jeden z członków komisji, Mark Sykes, miał "głęboki" wpływ na sytuację. Reprezentował on Lorda Kitchenera, sekretarza stanu ds. wojny.

© Getty Images

Korespondencja McMahon-Hussein -

W międzyczasie brytyjski Wysoki Komisarz w Egipcie, Henry McMahon, wymienił 10 listów z Husseinem bin Ali, Szarifem Mekki w listopadzie 1915 roku. Obiecał Husajnowi, że arabska niepodległość zostanie uznana "w granicach zaproponowanych przez Szeryfa Mekki" w zamian za rozpoczęcie przez Husajna rewolty przeciwko Imperium Osmańskiemu.

© Getty Images

Arabskie powstanie w Palestynie -

W czerwcu 1916 r., na podstawie umowy quid pro quo, zawartej w listach rozpoczęło się arabskie powstanie 

© Getty Images

Porozumienie Sykes-Picot -

Nie wiedzieli, że niecałe trzy tygodnie wcześniej rządy brytyjski, francuski i rosyjski potajemnie zawarły porozumienie Sykes-Picot. Ten angielsko-francuski traktat został wynegocjowany na przełomie 1915 i 1916 roku pomiędzy Markiem Sykesem i François Georges-Picotem.

© Getty Images

Porozumienie Sykes-Picot -

Picot był pochodzącym z Bejrutu francuskim dyplomatą i byłym konsulem generalnym. Ich umowa określała proponowane strefy wpływów i kontroli w Azji Zachodniej w przypadku pokonania Imperium Osmańskiego podczas I wojny światowej. Podzieliła wiele terytoriów arabskich na obszary administrowane przez Brytyjczyków i Francuzów.

© Public Domain

Porozumienie Sykes-Picot -

Mapa opracowana przez Sykes-Picot ignorowała lokalne tożsamości i preferencje polityczne. Granice zostały wyznaczone za pomocą linijki. Sykes w słynnym oświadczeniu wyjaśnił swoją logikę tak: "Chciałbym narysować linię od 'E' w Acre do ostatniego 'K' w Kirkuku".

© Getty Images

Preferencje dotyczące podziału -

Asquith, zwolennik powojennej reformy Imperium Osmańskiego, podał się do dymisji w 1916 roku. Jego następca David Lloyd George był zwolennikiem podziału.

© Getty Images

Brytyjsko-syjonistyczne negocjacje -

W 1917 r. miały miejsce pierwsze negocjacje między Brytyjczykami a syjonistami. Mark Sykes i przywódcy syjonistyczni byli w nie zaangażowani, ponieważ rozpoczęli prace nad projektem publicznej deklaracji z udziałem syjonistycznych i niesyjonistycznych Żydów. Nie było przedstawicieli miejscowej ludności palestyńskiej.

© Getty Images

Korzyści propagandowe -

Kiedy wydano ostateczną deklarację, wojna była w impasie. Poprzedzające ją dyskusje w gabinecie odnosiły się do postrzeganych korzyści propagandowych dla aliantów wśród społeczności żydowskiej na całym świecie. Słowa otwierające deklarację były pierwszym przypadkiem, gdy duża siła polityczna otwarcie wyraziła swoje poparcie dla syjonizmu.

© Public Domain

Brak precedensu w prawie -

W prawie międzynarodowym nie było precedensu dla terminu "ojczyzna narodowa", który celowo pozostawał niejasny, żeby nie było wiadomo, czy na prawdę rozważano utworzenie państwa żydowskiego.

© Getty Images

Ochrona praw -

Deklaracja wzywała do ochrony praw obywatelskich i religijnych palestyńskich Arabów, a także praw i statusu społeczności żydowskich w krajach innych niż Palestyna.

© Getty Images

Bolszewicy ujawnili szczegóły tajnego porozumienia Sykes-Picot -

Zawstydzenie aliantów nastąpiło, gdy rosyjscy bolszewicy w Izwiestii i Prawdzie w 23 listopada 1917 roku ujawnili szczegóły tajnych traktatów podpisanych przez rząd, w tym porozumienie Sykes-Picot. Szczegóły te zostały ponownie opublikowane w The Manchester Guardian.

© Public Domain

Reakcja w świecie arabskim -

Porozumienie było postrzegane jako zdrada wojennych ustaleń między Wielką Brytanią a Arabami. Szarif Mekki i inni przywódcy arabscy postrzegali je jako pogwałcenie zobowiązań zawartych w korespondencji McMahon-Hussein, która zapoczątkowała arabską rewoltę.

© Getty Images

Syjonistyczna świadomość porozumienia -

Syjoniści znali zarysy porozumienia Sykes-Picot od kwietnia 1917 r., a dokładniej jego część dotyczącą Palestyny.

© Public Domain

Zajęcie Palestyny przez Brytyjczyków -

Siły Imperium Brytyjskiego zdobyły Jerozolimę wkrótce po ogłoszeniu deklaracji. Aż do końca Mandatu Palestyny w 1948 roku, Brytyjczycy nadal okupywali miasto.

© Public Domain

Jerozolima pod brytyjską kontrolą -

Generał Edmund Allenby, głównodowodzący Egipskich Sił Ekspedycyjnych (EEF), poprowadził paradę zwycięstwa przez Jerozolimę. Przegrana była ogromnym ciosem dla Imperium Osmańskiego, które już wcześniej oddało muzułmańskie święte miasta Mekkę i Bagdad.

© Getty Images

Brytyjski Mandat Palestyny -

Mandat Palestyny był mandatem Ligi Narodów dla brytyjskiej administracji Palestyny i Transjordanii, tworząc terytorium "Mandatowej Palestyny".

© Getty Images

Sprzeciw wobec Deklaracji Balfoura -

Lokalna chrześcijańska i muzułmańska społeczność Palestyny, która stanowiła prawie 90% populacji, zdecydowanie sprzeciwiła się Deklaracji Balfoura.

© Getty Images

Gwałtowny wzrost syjonizmu w USA po deklaracji -

Deklaracja wywołała niezamierzony i nadzwyczajny wzrost liczby zwolenników amerykańskiego syjonizmu. Ich liczba wzrosła z 7500 członków w 1914 r. do 30 000 członków w 1918 r. i 149 000 członków w 1919 r.

© Getty Images

Legitymizacja syjonizmu -

W momencie jej sporządzania Brytyjczycy uważali, że deklaracja odzwierciedla wcześniej ustaloną dominację stanowiska syjonistycznego w myśli żydowskiej. Jednak sama Deklaracja Balfoura była później odpowiedzialna za legitymizację i przywództwo syjonizmu.

© Getty Images

Konflikt między społecznościami -

Konflikt między społecznościami w Mandatowej Palestynie wybuchł w 1920 r., a później przerodził się w regionalny konflikt arabsko-izraelski. "Podwójne zobowiązanie" wobec dwóch społeczności szybko okazało się rozwiązaniem nie do utrzymania.

© Getty Images

Podziękowania -

W 1939 r. rząd brytyjski przyznał, że należało wziąć pod uwagę życzenia i interesy miejscowej ludności.

© Getty Images

Pośrednie konsekwencje -

Deklaracja ta miała dwie pośrednie konsekwencje. Pierwszą z nich było powstanie państwa Izrael, a drugą przewlekły konflikt między Arabami i Żydami na Bliskim Wschodzie.

© Getty Images

"Grzech pierworodny" -

Został on opisany jako "grzech pierworodny" (podstawa) porażki Wielkiej Brytanii w Palestynie i dalszych wydarzeń na tych terenach, których skutki są odczuwalne do dziś.

Źródła: (The New Yorker) (Britannica) (Al Jazeera) (History Channel)

© Getty Images