© Getty Images

Kanał Faraonów -

Egipski faraon Senusret III mógł rozpocząć prace nad starożytnym kanałem łączącym Morze Czerwone i Nil około 1850 r. p.n.e.. Uważa się, że faraon Necho II również rozpoczął prace nad podobnym projektem. Perski zdobywca Dariusz I osiągnął z kolei pewien sukces, budując drogę wodną na tyle szeroką, że mogły się na niej minąć dwa triremy. Kanał został rzekomo ukończony w III wieku p.n.e. za panowania dynastii Ptolemeuszy i nazywany był „Kanałem Faraonów”. Mówi się, że podróżowała nim sama Kleopatra.

© Getty Images 

Napoleon Bonaparte (1769–1821) -

Pod koniec XVIII wieku Napoleon Bonaparte wykazał zainteresowanie odnalezieniem pozostałości tej dawno zapomnianej drogi wodnej. Wysłał nawet do tego regionu zespół geodetów, w celu zbadania możliwości przecięcia Przesmyku Sueskiego i zbudowania kanału łączącego Morze Śródziemne z Morzem Czerwonym.

© Public Domain 

Ferdinand de Lesseps (1805–1894) -

Pięćdziesiąt lat później Francuzi ponownie zainteresowali się pomysłem budowy pustynnej drogi wodnej. Planowanie budowy Kanału Sueskiego oficjalnie rozpoczęło się w 1854 roku, kiedy to były dyplomata Ferdinand de Lesseps (na zdjęciu) wynegocjował porozumienie z egipskim wicekrólem Mohamedem Sa'id Pashą w sprawie utworzenia Kompanii Kanału Sueskiego (Compagnie universelle du canal maritime de Suez).

© Getty Images 

Analiza wykonalności -

Plany budowy kanału zostały opracowane już w 1847 roku przez francuskiego inżyniera Louisa Maurice'a Adolphe'a Linanta de Bellefonds (1799-1883), po tym jak przeprowadził on badania techniczne dotyczące możliwości przecięcia Przesmyku Sueskiego.

© Getty Images 

Plany -

Pilotażowe studium Linant de Bellefonds zostało szczegółowo przeanalizowane przez austriackiego pioniera kolei Aloisa Negrellego (1799-1858). Doświadczenie inżynieryjne Negrellego okazało się nieocenione i po sporządzeniu przez niego obliczeń i planów (na zdjęciu), projekt otrzymał zielone światło. Niestety, Negrelli zmarł z powodu podejrzenia zatrucia pokarmowego na kilka tygodni przed założeniem Kompanii Kanału Sueskiego i zaledwie pół roku przed oficjalnym rozpoczęciem prac nad projektem kanału.

© NL Beeld

Rozpoczęcie budowy -

Pomimo sprzeciwu ze strony brytyjskiego rządu, który postrzegał kanał w regionie jako zagrożenie dla swojej handlowej i morskiej dominacji, budowa rozpoczęła się na brzegu przyszłego Port Said 25 kwietnia 1859 roku. Na zdjęciu robotnicy kopiący w glinie przy użyciu jedynie kilofów i łopat.

© Getty Images 

Praca przymusowa -

Początkowo większość siły roboczej zapewniał rząd egipski. Tysiące egipskich chłopów zostało zatrudnionych za niskie wynagrodzenie i pod groźbą przemocy do ręcznego kopania wczesnych odcinków kanału. Niektóre źródła szacują, że jednorazowo przy budowie kanału pracowało ponad 30 000 osób.

© Getty Images 

Powolny postęp -

Postępy były boleśnie powolne. Oprócz znacznych wyzwań logistycznych związanych z projektem, setki, a następnie tysiące robotników zmarło z powodu obrażeń lub chorób, spośród których wiele padło ofiarą cholery i podobnych epidemii.

© Getty Images 

Zakaz pracy przymusowej -

Budowa uległa dalszemu opóźnieniu po tym, jak egipski władca Ismail Pasza zakazał nagle wykorzystywania przymusowej pracy chłopów w 1863 roku. W obliczu poważnej redukcji siły roboczej, Lesseps i Kompania Kanału Sueskiego zmuszeni zostali do użycia kilkuset wykonanych na zamówienie łopat i pogłębiarek napędzanych parą i węglem do kopania i poszerzania kanału.

© Getty Images 

Innowacje techniczne -

Projekt Kanału Sueskiego od początku miał być katalizatorem innowacji technicznych i to właśnie w Egipcie maszyny zastąpiły pracę fizyczną na wielką skalę.

© Getty Images 

Pogłębiarki i koparki -

Pogłębiarki i koparki działające podczas budowy kanału zapewniły projektowi niezbędny impuls. Sprzęt ten składał się z pogłębiarek kanałowych, które za pomocą ciężkich łopat zgarniały piasek i glinę, a następnie opróżniały odpady do metalowej rynny, którą można było umieścić na brzegu kanału.

© Getty Images

Wyczyn inżynieryjny -

W najszerszych miejscach kanału używano pogłębiarek z długimi rynnami, mogących mierzyć do 60 m (196 stóp) długości. Po złożeniu na lądzie, wydobyty materiał rozprowadzany był przez zespoły robotników w celu wzmocnienia brzegu kanału.

© Getty Images 

Ukończenie kanału -

Wykopanie Kanału Sueskiego zajęło 10 lat. Z 75 milionów metrów sześciennych (około 247 milionów stóp sześciennych) piasku, który został ostatecznie przesypany podczas budowy głównego kanału, około trzy czwarte zostało przetransportowane za pomocą ciężkich maszyn.

© Public Domain 

Inauguracja -

Kanał Sueski otwarty został w listopadzie 1869 roku pod zwierzchnictwem Francji. Ceremonia inauguracyjna rozpoczęła się wieczorem 15 listopada w Port Saidzie i odbyła się z wielką pompą i rozmachem. Gospodarzem wielkiego bankietu był Muhammad Sa’id Pasza. Wśród gości znaleźli się francuska cesarzowa Eugenia i książę pruski. Miasto rozświetlił pokaz sztucznych ogni. Przybycie cesarzowej Eugenii do Port Said oznaczało, że oficjalnie pierwszym statkiem, który przepłynął przez wejście do kanału był jej cesarski jacht L'Aigle.

© Getty Images 

Pierwszy, który przepłynął kanał -

Brytyjski okręt wojenny HMS Newport jako pierwszy wpłynął do Kanału Sueskiego i przepłynął jego wody. Przepłynął kanał pod osłoną ciemności w noc poprzedzającą ceremonię otwarcia. Statek miał później zbadać drogę wodną w imieniu Admiralicji. Widzimy go tutaj przemianowanego na Svyataya Anna w 1912 roku. S.S. Dido był pierwszym statkiem, który przepłynął przez Kanał Sueski z południa na północ.

© Public Domain 

Obchody muzułmańskie i chrześcijańskie -

Następnego popołudnia odbyło się błogosławieństwo kanału z ceremoniami zarówno muzułmańskimi, jak i chrześcijańskimi, a na brzegu kanału zbudowano obok siebie tymczasowy meczet i kościół.

© Getty Images 

Procesja pary i żagla -

Rankiem 17 listopada flota statków wpłynęła do kanału na inauguracyjną procesję pary i żagla.

© Getty Images 

Ismailia -

18 listopada flota dotarła do Ismailii, gdzie odbyły się kolejne uroczystości, w tym wojskowy „przemarsz” i uczta. Miasto znajduje się mniej więcej w połowie drogi między Port Said na północy i Suezem na południu.

© Getty Images 

Hołd dla Lessepsa -

Emmanuel Frémiet wyrzeźbił monumentalny posąg Lessepsa, który pierwotnie stał u wejścia do Kanału Sueskiego. Jego wyciągnięta ręka wskazywała, że droga na wschód jest teraz otwarta.

© NL Beeld

Statua -

Pomnik stał od 17 listopada 1899 roku do 23 grudnia 1956 roku. Później przeniesiono go do stoczni Port Fouad, a w październiku 2020 r. do Międzynarodowego Muzeum Kanału Sueskiego w Ismailii.

© NL Beeld

Koszt budowy kanału -

Zawirowania polityczne w regionie negatywnie wpłynęły na budowę kanału. Egipt był wówczas rządzony przez Wielką Brytanię i Francję, a przeciwko kolonialnym rządom wybuchło kilka rebelii. Fakt, że do ukończenia projektu konieczne było również wykorzystanie maszyn oznaczał, że całkowite koszty budowy Kanału Sueskiego wzrosły do 100 milionów USD, czyli ponad dwukrotnie więcej niż pierwotnie szacowano i stanowiło to wówczas kolosalną sumę pieniędzy. Na zdjęciu angielski parowiec SS Malabar płynący kanałem.

© Getty Images 

Wyłącznie dla statków parowych -

W pierwszych latach funkcjonowania kanału mogły z niego korzystać jedynie parowce. Żaglowce zgłaszały bowiem trudności z poruszaniem się po wąskim kanale przy kapryśnych wiatrach panujących w regionie.

© NL Beeld

Otwarcie światowego szlaku handlowego -

Ruch morski był wyjątkowo niewielki w miesiącach następujących po inauguracji kanału. Wkrótce jednak droga wodna wywarła ogromny wpływ na światowy handel i odegrała kluczową rolę w kolonizacji Afryki przez europejskie mocarstwa.

© Getty Images

Władze Kanału Sueskiego -

Okazała siedziba Kompanii Kanału Sueskiego w Port Saidzie zbudowana została w 1893 roku, a dziś mieści biura administracyjne Zarządu Kanału Sueskiego. Główna siedziba Urzędu znajduje się jednak w Ismailii.

© Getty Images 

A co Lesseps zrobił później? -

Lesseps, podekscytowany swoim triumfem w Egipcie, próbował powtórzyć ten sukces, próbując zbudować Kanał Panamski na poziomie morza w latach osiemdziesiątych XIX wieku. Planowany przez Lessepsa Kanał Panamski nigdy nie został ukończony, ponieważ od samego początku borykał się z problemami finansowymi i wyniszczoną przez epidemie malarii i żółtej febry siłą roboczą. Projekt został natomiast wykupiony przez Stany Zjednoczone i ukończony w 1914 roku.

© Public Domain 

Kanał Sueski obecnie -

Obecnie przez Kanał Sueski przepływa średnio 60 statków dziennie. Opłaty za żeglugę pozwalają Egiptowi zarabiać około 5 miliardów dolarów rocznie.

© Getty Images 

Strategiczna lokalizacja -

Wśród statków korzystających z tej ważnej drogi wodnej znajdują się jednostki wojskowe, które wykorzystują strategiczne położenie kanału. Na zdjęciu lotniskowiec USS America.

© Public Domain 

Ekspansja kanału -

Kanał jest jednak nadal ograniczony przez swoją niewielką szerokość i małą głębokość, które są niewystarczające, aby pomieścić dwukierunkowy ruch nowoczesnych tankowców. W 2014 r. w ramach projektu Suez Canal Area Development Project ogłoszono ambitny plan pogłębienia kanału i stworzenia nowego, 35,5-kilometrowego (22 mile) pasa odchodzącego od głównego kanału. Ten nowy pas został otwarty w 2016 r., w pierwszej fazie projektu o wartości 8,5 mld USD. Kanał nadal jednak od czasu do czasu doświadcza poważnych problemów.

© Getty Images 

Ruch drogowy i korki -

W marcu 2021 r. gigantyczny kontenerowiec zaklinował się w kanale, blokując ruch na pięć dni. Uwolnienie statku, który utknął na mieliźnie, wymagało zaangażowania 800 osób i podobno spowodowało straty finansowe w wysokości blisko 1 mld USD. Sześć miesięcy później kolejny statek utknął i zablokował kanał, choć tym razem problem został rozwiązany po 15 minutach. Incydenty te budzą niepokój, ponieważ każde niewielkie opóźnienie na kanale ma poważny wpływ na światowy handel.

Źródła: (History Facts) (Lesseps Association) (History)

© Shutterstock