Czego możesz nie wiedzieć o NATO -

Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego, lepiej znana jako NATO, została utworzona wkrótce po zakończeniu II wojny światowej. Pozostaje potężną siłą i ostatnio jest o niej ostatnio głośno, w związku z rosyjską inwazję na Ukrainę.

Jednak ile tak naprawdę wiemy o NATO? Jak i dlaczego zostało utworzone, czym się zajmuje i jak reaguje na trwające konflikty? Kliknij poniższą galerię, aby dowiedzieć się więcej o NATO.

© Getty Images

Czym jest NATO? -

Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO) została utworzona 4 kwietnia 1949 r. w Waszyngtonie jako przeciwwaga dla wojsk radzieckich stacjonujących w Europie Środkowej i Wschodniej po II wojnie światowej.

© Getty Images

Pierwotne państwa członkowskie NATO -

Traktat Północnoatlantycki został po raz pierwszy podpisany przez Stany Zjednoczone, Wielką Brytanię, Francję, Włochy, Belgię, Kanadę, Danię, Islandię, Luksemburg, Holandię, Norwegię i Portugalię. Dzisiaj NATO liczy 31 państw członkowskich, do których w 2023 r. dołączy Finlandia, a wraz z kandydującą Szwecją, pakt będzie liczyć 32 państwa.

© Getty Images

Układ Warszawski -

Po przystąpieniu Niemiec Zachodnich do NATO w 1955 roku, Sowieci odpowiedzieli podpisaniem Układu Warszawskiego. Był to sojusz między Związkiem Radzieckim a komunistycznymi krajami Europy Wschodniej.

© Getty Images

Misja -

"Celem NATO jest zagwarantowanie wolności i bezpieczeństwa swoim członkom za pomocą środków politycznych i wojskowych".

© Getty Images

Nominacja na dowódcę strategicznego NATO -

W grudniu 1950 roku NATO mianowało swojego pierwszego Naczelnego Dowódcę Sojuszniczego w Europie (SACEUR), generała Dwighta D. Eisenhowera.

© Getty Images

SACEUR -

SACEUR jest odpowiedzialny przed najwyższym organem wojskowym NATO, Komitetem Wojskowym (MC). Obecnym SACEUR jest Tod D. Wolters z Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych.

© Getty Images

SACT -

SACEUR współpracuje z innym dowódcą strategicznym: Najwyższym Sojuszniczym Dowódcą ds. Transformacji (SACT). Obecnym SACT jest francuski generał sił powietrznych i kosmicznych Philippe Lavigne.

© Getty Images

Struktura wojskowa -

Samo NATO nie posiada własnych sił zbrojnych. Zamiast tego, jego siły zbrojne składają się z sił zbrojnych państw członkowskich.

© Getty Images

Wydatki na wojsko -

Według Sztokholmskiego Międzynarodowego Instytutu Badań nad Pokojem, w 2017 r. łączne wydatki wojskowe 29 państw członkowskich NATO stanowiły "52% światowych wydatków [wojskowych]".

© Getty Images

Wydatki na wojsko -

Podsumowując, państwa członkowskie NATO wydają na wojsko około 2% swojego PKB. Łączne średnie wydatki, w porównaniu z resztą świata, są rzeczywiście wysokie. Ma to jednak również wiele wspólnego z faktem, że Stany Zjednoczone dysponują znacznie wyższym budżetem wojskowym.

© Getty Images

Wydatki na wojsko -

Stany Zjednoczone mogą mieć budżet wojskowy w wysokości setek miliardów dolarów, ale nie jest tak w przypadku każdego kraju członkowskiego NATO. Faktem jest, że jeden kraj wydaje rocznie zero na ten cel.

© Getty Images

Wydatki na wojsko -

Mówimy o Islandii. Pomimo to kraj ten wnosi wkład finansowy do NATO i wysyła personel na misje NATO.

© Getty Images

Związek Radziecki próbował dołączyć do NATO -

W 1954 roku, rok po śmierci Stalina, Sowieci zwrócili się z prośbą o przystąpienie do NATO. Byli gotowi "rozważyć wspólnie z zainteresowanymi rządami kwestię uczestnictwa ZSRR w Pakcie Północnoatlantyckim".

© Getty Images

Związek Radziecki próbował dołączyć do NATO -

NATO odrzuciło ich propozycję ze względu na niezgodność z "demokratycznymi i obronnymi celami" organizacji.

© Getty Images

Związek Radziecki próbował dołączyć do NATO -

W 1990 roku prezydent Michaił Gorbaczow po raz ostatni zaproponował przystąpienie Związku Radzieckiego do NATO. Jego propozycja została odrzucona.

© Getty Images

MC 48 -

MC 48 to skrót od "Najbardziej Efektywnego Wzorca Siły Militarnej NATO na Następne Kilka Lat" ("The Most Effective Pattern of NATO Military Strength for the Next Few Years"). Został on zatwierdzony w listopadzie 1954 roku i zasadniczo daje NATO zielone światło do użycia broni nuklearnej, jeśli zajdzie taka potrzeba.

© Getty Images

MC 48 -

Chociaż nie jest to wyraźnie wspomniane, sformułowanie takie jak "wszystkie rodzaje broni bez wyjątku" sugeruje, że broń jądrowa mogłaby zostać użyta.

© Getty Images

MC 14/2 -

MC 14/2 (Ogólna Koncepcja Strategiczna Obrony Obszaru NATO) stwierdza, że "obrona NATO zależy od natychmiastowego wykorzystania naszego potencjału nuklearnego, niezależnie od tego, czy Sowieci użyją broni nuklearnej". Konkretne wytyczne dotyczące broni nuklearnej zostały wyszczególnione w dokumencie MC 14/3.

© Getty Images

Operacja Gladio -

NATO, wraz z CIA i europejskimi agencjami wywiadowczymi (np. MI6), stworzyło i zarządzało siecią tajnych armii "pozostających w ukryciu". Początkowym celem było poradzenie sobie z zagrożeniem komunizmem po II wojnie światowej.

© Getty Images

Operacja Gladio -

Według Grey Dynamics, operacja obejmowała "formowanie krajowych sił paramilitarnych, planowanie ucieczek i szlaków logistycznych w zaangażowanych krajach, a także tworzenie różnych strategicznie rozmieszczonych miejsc przechowywania broni i sprzętu". Jednak ze względu na jej tajny charakter, pełny zakres operacji Gladio pozostaje nieznany.

© Getty Images

Operacja Allied Force -

24 marca 1999 r. siły NATO rozpoczęły bombardowania w Jugosławii, które trwały 78 dni. Miało to miejsce podczas wojny w Kosowie i doprowadziło siły jugosłowiańskie do wycofania się z Kosowa.

© Getty Images

Operacja Allied Force -

Bombardowanie nie zostało jednak zatwierdzone przez Radę Bezpieczeństwa ONZ. Później Niezależna Międzynarodowa Komisja ds. Kosowa uznała interwencję NATO jako "nielegalną, ale uzasadnioną".

© Getty Images

Artykuł 5 -

Artykuł 5 NATO określa stanowisko w odniesieniu do zbiorowej obrony jego członków. Brzmi on następująco: "Atak zbrojny na jedno lub więcej [państw członkowskich NATO] w Europie lub Ameryce Północnej będzie uważany za atak przeciwko nim wszystkim", a NATO "udzieli pomocy Stronie lub Stronom tak zaatakowanym, podejmując niezwłocznie takie działania, indywidualnie i w porozumieniu z innymi Stronami, jakie uzna za konieczne".

© Getty Images

Artykuł 5 -

Na dzień dzisiejszy na artykuł 5 powołano się tylko raz: po atakach z 11 września 2001 roku w USA. NATO "uzgodniło, że jeśli zostanie ustalone, że atak ten był skierowany przeciwko Stanom Zjednoczonym z zagranicy, zostanie on uznany za działanie objęte artykułem 5 Traktatu Waszyngtońskiego".

© Getty Images 

Artykuł 5 -

Po wydarzeniach siły NATO rozpoczęły operację Active Endeavour (OAE), a następnie operację Eagle Assist, w ramach której NATO patrolowało przestrzeń powietrzną USA "przez prawie 4 300 godzin w ponad 360 lotach operacyjnych".

© Getty Images

Skandal szpiegowski -

W 2008 roku aresztowano byłego szefa bezpieczeństwa w estońskim Ministerstwie Obrony, Hermana Simma. W latach 1995-2008 Simm pracował jako rosyjski szpieg i przekazywał informacje rosyjskiej Służbie Wywiadu Zagranicznego (SVR).

© Getty Images

Zwiększona obecność w przyszłości -

Misja Wzmocniona Wysunięta Obecność (ang. Enhanced Forward Presence) została ustanowiona w Estonii, na Łotwie, Litwie i w Polsce w 2016 roku. Według BBC, polegała ona na "szkoleniu lokalnych żołnierzy jako środka odstraszającego przeciwko Rosji w krajach Europy Wschodniej".

© Getty Images

Odpowiedź NATO na rosyjską inwazję na Ukrainę -

W lutym 2022 roku Siły Odpowiedzi NATO (NRF) zostały aktywowane w odpowiedzi na rosyjską inwazję na Ukrainę. NRF "to wysoce gotowe i zaawansowane technologicznie wielonarodowe siły, składające się z komponentów lądowych, powietrznych, morskich i sił operacji specjalnych (SOF), które Sojusz może szybko rozmieścić".

© Getty Images

Odpowiedź NATO na rosyjską inwazję na Ukrainę -

NATO dodało, że: "Sojusznicy umieścili tysiące dodatkowych żołnierzy - wraz z pojazdami opancerzonymi, jednostkami artylerii, okrętami i samolotami - w wysokiej gotowości przeznaczonej dla NRF, zapewniając, że nadal będzie ona miała szybkość, zdolność reagowania i zdolność do obrony terytorium i ludności NATO".

© Getty Images

NATO -

Ukraina złożyła wniosek o przyspieszone członkostwo w NATO 30 września w odpowiedzi na aneksję czterech regionów Ukrainy przez Rosję.

© Getty Images

Finlandia oficjalnie dołącza do NATO -

W historycznym momencie, do którego przyczyniła się również inwazja, Finlandia oficjalnie stała się członkiem NATO 4 kwietnia 2023 roku. Kraj nordycki, który dzieli granicę z Rosją o długości 1340 km (832 mil), złożył wniosek o przystąpienie do sojuszu wojskowego ze względu na zbliżające się zagrożenie. Czując zagrożenie, Rosja natychmiast zareagowała na ogłoszenie NATO, wydając ostrzeżenie, że wzmocni siły wzdłuż swojej granicy z Finlandią.

© Getty Images

Czego możesz nie wiedzieć o NATO -

Po roku blokowania sprawy, prezydent Turcji Recep Tayyip Erdogan dał zielone światło dla szwedzkiej kandydatury do przystąpienia do NATO, w lipcu 2023 roku. Erdogan zatwierdził przystąpienie Finlandii, jednak sprzeciwił się kandydaturze Szwecji, głównie ze względu na wsparcie tego kraju dla grup kurdyjskich, które Turcja uważa za terrorystów. NATO stwierdziło jednak, że Szwecja i Turcja ściśle współpracowały w celu rozwiązania obaw związanych z bezpieczeństwem Turcji i rozszerzenia szwedzkiej współpracy antyterrorystycznej. Szwecja będzie 32. krajem, który dołączy do NATO.

Źródła: (NATO) (The Guardian) (TIME) (Stockholm International Peace Research Institute) (Macrotrends) (The International Institute for Strategic Studies) (Grey Dynamics) (The Conversation) (The Independent International Commission on Kosovo) (Associated Press) (BBC) (CNN)

© Getty Images