Niektóre z naszych najważniejszych upraw, takie jak ryż, pszenica i kukurydza, uważamy za coś oczywistego. Jednak uprawa tych roślin i innych im podobnych często wiąże się z ogromnymi kosztami dla środowiska. Co więcej, konsekwencje związane z produkcją niektórych upraw mogą być bardzo poważne, a produkcja rolna może stanowić zagrożenie dla całych ekosystemów, a także pozostawić po sobie niepożądany ślad węglowy. Powstałe w ten sposób szkody są druzgocące, a wynikiem niezrównoważonych praktyk rolniczych często jest wylesianie i utrata różnorodności biologicznej, degradacja gleby oraz zanieczyszczenie wody.
Jakie jest zatem 10 najbardziej problematycznych upraw, i dlaczego akurat te? Zapoznaj się z naszą galerią, aby dowiedzieć się więcej o uprawach, które niszczą naszą planetę.
Kawa jest jednym z ulubionych napojów na świecie. Według danych firmy Balance Coffee, 12,6% światowej populacji (około miliarda ludzi) pije kawę codziennie. Liczba ta ma jednak ukryty koszt: konsumpcja na taką skalę pozostawia bowiem znaczny ślad węglowy.
Produkcja kawy zmienia ekosystemy lasów deszczowych, co negatywnie wpływa na żyjące w nich gatunki zwierząt oraz rosnące tam roślin.
A teraz najważniejsze: cały cykl życia kawy, w tym uprawa, przetwarzanie, pakowanie i parzenie, prowadzi do globalnego wylesiania, erozji gleby i zanieczyszczenia wody.
Kakao wykorzystywane jest do produkcji czekolady, jednego z ulubionych słodkich przysmaków na świecie. Według platformy internetowej Statista, w samych Stanach Zjednoczonych sprzedaż czekolady w 2023 r. osiągnęła rekordowy poziom około 52,9 mld USD.
Produkcja kakao doprowadziła jednak do wylesiania w prawie każdym kraju, w którym jest ono produkowane, jako że lasy deszczowe wycina się, aby zrobić miejsce dla monokultury kakaowej. Dzieje się tak zwłaszcza w Afryce Zachodniej, gdzie uprawia się około 70% światowych ziaren kakaowca.
Oprócz powszechnego wylesiania, uprawa ziaren kakaowca wpływa na zmiany klimatyczne i kontrolę chorób. Branża ta zmaga się również z pewnymi kwestiami etycznymi. Według Food Empowerment Project, na wielu farmach kakao powszechna jest praca dzieci, a nawet niewolnictwo.
Brazylia, Indie, Chiny, Tajlandia, Meksyk, Pakistan i Australia należą do krajów będących największymi producentami trzciny cukrowej. Jest to globalny przemysł zajmujący około 65 milionów akrów (26 milionów hektarów) na całym świecie. I w tym tkwi problem.
Produkcja trzciny cukrowej obwiniana jest o zanieczyszczanie wody morskiej i ekosystemów słodkowodnych mułem i nawozami wypłukiwanymi z farm, a także materią roślinną i osadami chemicznymi pochodzącymi z młynów.
Te ogromne ilości zanieczyszczeń pochłaniają cały dostępny tlen, prowadząc do masowego zabijania ryb i niszczenia siedlisk koralowców. Według organizacji World Wildlife Fund, zarówno Wielka Rafa Koralowa, jak i Mezoamerykańska Rafa Koralowa ucierpiały w wyniku produkcji trzciny cukrowej.
Produkcja bananów wpływa na środowisko na wiele sposobów. Uprawa tego popularnego owocu wiąże się bowiem z problemami takimi jak intensywne stosowanie agrochemikaliów, które nie tylko dewastują ekosystemy, ale także stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia pracowników.
Przekształcanie siedlisk, erozja i degradacja gleby oraz zanieczyszczenie wody również stanowią szkody wyrządzone przez produkcję bananów.
Natomiast z korporacyjnego punktu widzenia, komercyjna produkcja bananów na dużą skalę na potrzeby lokalnych rynków oraz dążenie do niższych cen i cięcia kosztów przez niektóre firmy zaostrzyły nieuczciwe praktyki handlowe i złe warunki pracy.
Pszenica jest podstawą naszej cywilizacji od ponad 1000 lat. Łamanie się chlebem wiąże się jednak ze znacznymi kosztami dla środowiska: globalny ślad pszenicy jest kolosalny i obejmuje obszar wielkości Grenlandii.
Według badania opublikowanego w czasopiśmie Nature Plants, największym pojedynczym negatywnym czynnikiem w produkcji pszenicy jest stosowanie do jej uprawy nawozów, które odpowiadają za 43% emisji gazów cieplarnianych.
Plony ziarna pszenicy wpływają również na częstotliwość i nasilenie ryzyka erozji wietrznej i wodnej (ze względu na niską biomasę ścierniska). Aby przeciwdziałać temu efektowi, konieczne jest zachowanie większej ilości ścierniska, aby zmniejszyć ryzyko erozji. Pozwala to również zachować wilgotność gleby i materię organiczną w celu utrzymania produkcji roślinnej.
Ryż został po raz pierwszy udomowiony w dorzeczu rzeki Jangcy w Chinach 13 500-8 200 lat temu. Stanowi on podstawowe źródło pożywienia dla miliardów ludzi na całym świecie. Niemniej jednak, uprawa tego uniwersalnego zboża miała dramatyczny wpływ na środowisko.
Ryż zużywa ogromne ilości wody i pogarsza jakość gleby oraz zbiorników wodnych, przyspieszając zmiany klimatyczne i degradację ekosystemów.
Będąc podstawową rośliną uprawną, ryż w znacznym stopniu przyczynia się do emisji gazów cieplarnianych. W rzeczywistości około 8% emisji gazów cieplarnianych w rolnictwie na całym świecie pochodzi z uprawy ryżu. Według globalnej analizy opublikowanej przez Environmental Defense Fund (EDF), odpowiada to mniej więcej emisji z 1200 elektrowni węglowych.
Kukurydza to jedno z najpowszechniejszych zbóż na całym świecie, a po raz pierwszy zaczęto ją uprawiać około 9000 lat temu.
Zależność produkcji kukurydzy od ogromnych ilości wody często prowadziła do nadmiernego zużycia, a następnie wyczerpania cennych źródeł wód gruntowych, takich jak warstwy wodonośne. Dzieje się tak zwłaszcza w bardziej suchych regionach.
Powszechne stosowanie nawozów w procesie produkcji kukurydzy jest dodatkowym czynnikiem negatywnie wpływającym na środowisko. Działalność ta uwalnia do atmosfery szkodliwe tlenki azotu.
Globalny rynek bawełny jest ogromny, jako że jest ona najczęściej uprawianą rośliną nieżywnościową na świecie. Jest to jednak bardzo wymagająca uprawa. Niektórzy eksperci twierdzą bowiem, że uprawy bawełny zużywają najwięcej wody spośród wszystkich towarów rolnych.
Co więcej, bawełna zużywa 6% pestycydów na świecie i 16% wszystkich środków owadobójczych - czyli więcej niż jakakolwiek inna uprawa. Tak wynika z danych opublikowanych przez firmę Project Cece.
Uprawa bawełny ma również szkodliwy wpływ na środowisko, ponieważ prowadzi do poważnej erozji gleby i przekształcania siedlisk.
Soja jest najważniejszym źródłem białka dla zwierząt hodowlanych. W związku z tym jedynie około 7% tej uprawy przeznacza się do spożycia przez ludzi, głównie w postaci tofu, mleka sojowego, miso i tempeh.
Soja to roślina, która uprawiana jest na szeroką skalę. To z kolei wiąże się z wysokim zapotrzebowaniem na zasoby, takie jak energia, woda, agrochemikalia i gleba.
Inne kwestie zrównoważonego rozwoju związane z uprawą soi obejmują rozległe użytkowanie gruntów, które może mieć bezpośredni wpływ na otaczający ekosystem.
Stwierdzenie, że olej palmowy dzieli ludzi, jest wielkim niedopowiedzeniem. Ze względu na przyczynianie się do procesu wylesiania w Azji Południowo-Wschodniej, olej ten nazywany jest najbardziej znienawidzoną rośliną uprawną na świecie.
Jak zauważa World Wildlife Fund, „przekształcanie na dużą skalę lasów tropikalnych w plantacje palm olejowych ma niszczycielski wpływ na ogromną liczbę gatunków roślin i zwierząt”.
Chociaż jego korzyści ekonomiczne są wysoko cenione (olej palmowy znajduje się w tak różnorodnych produktach, jak ciastka, margaryna, mydło i szampon), powszechna uprawa tej kontrowersyjnej rośliny przyczyniła się do emisji gazów cieplarnianych, zanieczyszczenia powietrza i utraty różnorodności biologicznej na naprawdę monumentalną skalę.
Źródła: (Balance Coffee) (Statista) (National Wildlife Federation) (Food Empowerment Project) (World Wildlife Fund) (EDF) (Project Cece)
Te uprawy niszczą naszą planetę
Wydajność rolnictwa a zrównoważony rozwój środowiska
LIFESTYLE Rolnictwo
Niektóre z naszych najważniejszych upraw, takie jak ryż, pszenica i kukurydza, uważamy za coś oczywistego. Jednak uprawa tych roślin i innych im podobnych często wiąże się z ogromnymi kosztami dla środowiska. Co więcej, konsekwencje związane z produkcją niektórych upraw mogą być bardzo poważne, a produkcja rolna może stanowić zagrożenie dla całych ekosystemów, a także pozostawić po sobie niepożądany ślad węglowy. Powstałe w ten sposób szkody są druzgocące, a wynikiem niezrównoważonych praktyk rolniczych często jest wylesianie i utrata różnorodności biologicznej, degradacja gleby oraz zanieczyszczenie wody.
Jakie jest zatem 10 najbardziej problematycznych upraw, i dlaczego akurat te? Zapoznaj się z naszą galerią, aby dowiedzieć się więcej o uprawach, które niszczą naszą planetę.