Zanim małżeństwo stało się prawnie i społecznie usankcjonowanym związkiem, grupy rodzinne w prehistorii składały się nawet z 30 osób, w tym z kilku przywódców płci męskiej, wielu dzielonych przez nich kobiet oraz dzieci.
Najwcześniejsze zarejestrowane świadectwa ceremonii małżeńskich łączących jedną kobietę i jednego mężczyznę pochodzą z około 2350 r. p.n.e. z Mezopotamii.
Z czasem akt małżeństwa stał się szanowanym rytuałem. Co więcej, ludzie, którzy nie zawarli małżeństwa, byli uważani za wyrzutków. Na zdjęciu słynny portret piekarza Terentiusa Neo i jego żony, odkopany w Pompejach, a obecnie wystawiony w Narodowym Muzeum Archeologicznym w Neapolu.
Małżeństwo w czasach starożytnych Rzymian i Greków w mniejszym stopniu opierało się na relacjach osobistych, a w większym na odpowiedzialności społecznej. Głównym celem i założeniem małżeństwa w starożytności była reprodukcja, co sprawiało, że małżeństwo było kwestią interesu publicznego. Na zdjęciu małżeństwo Aleksandra Wielkiego i Roksany w 327 r. p.n.e.
Przed pierwszym tysiącleciem naszej ery związek mężczyzny i kobiety postrzegany był jako dobry sposób na zapewnienie bezpieczeństwa rodzinie. Często dochodziło do małżeństw między członkami różnych plemion. W ten sposób poszerzano krąg osób, którym można było zaufać, i na których można było polegać w czasie kłopotów lub głodu.
Przykładowo, Anglosasi wykorzystywali małżeństwo jako strategiczne narzędzie do nawiązywania więzi dyplomatycznych i handlowych. Poprzez małżeństwo można było nawiązać pokojowe relacje, owocne umowy handlowe czy wzajemne zobowiązania.
Związek między małżeństwem a płodnością był silny. Uważa się, że grawerunek na pokrywie tej urny z epoki brązu przedstawia święte wiosenne małżeństwo bogini płodności, symbolizowanej przez łodygę pszenicy, i boga płodności (po lewej).
Tradycja wymieniania się obrączkami sięga 3000 lat wstecz i to egipscy faraonowie jako pierwsi używali obrączek jako symbolu wieczności. Później tradycję dawania obrączek swoim kochankom przejęli Grecy, co miało symbolizować oddanie.
Początkowo małżeństwo często wiązało się z wieloma partnerami, zwykle kobietami. Głównym celem było związanie kobiet z mężczyznami, a tym samym zagwarantowanie, że dzieci mężczyzny będą naprawdę jego biologicznymi spadkobiercami. W wielu starożytnych kulturach, jeśli żony nie spłodziły potomstwa, ich mężowie mogli je oddać i poślubić kogoś innego.
Między VI a XI wiekiem małżeństwa były niezmiennie aranżowane. W szczególności bogaci rodzice chcieli wydać swoje dzieci za kogoś równie zamożnego i potężnego jak oni sami, a starannie zaaranżowany związek przyczyniał się do umocnienia statusu, bogactwa i władzy.
Chociaż małżeństwo w tym okresie miało na celu zapewnienie sobie przewagi politycznej lub ekonomicznej, jeden człowiek, benedyktyński mnich Gracjan (zm. ok. 1155 r.), uważał, że zgoda pary ma większe znaczenie niż aprobata ich rodziny. Gracjanowi przypisuje się podwaliny zgody małżeńskiej jako głównego założenia sformalizowanego małżeństwa w jego podręczniku prawa kanonicznego, Dekretu Gracjana. Książka ta, opublikowana w 1140 roku, stała się podstawą polityki małżeńskiej Kościoła w XII wieku.
Pod koniec IX wieku monogamia stała się centralnym elementem koncepcji zachodnich małżeństw. W tym czasie kościoły chrześcijańskie zaczęły odgrywać bardziej aktywną rolę w procesie zawierania małżeństw. W XII wieku rzymskokatoliccy teologowie i pisarze określali małżeństwo jako sakrament, świętą ceremonię związaną z doświadczaniem obecności Boga.
Gdy Kościół rzymskokatolicki stał się potężną instytucją w Europie, błogosławieństwo księdza stało się niezbędnym krokiem do prawnego uznania małżeństwa. Jednak dopiero na Soborze Trydenckim w 1563 roku, wywołanym reformacją protestancką, małżeństwo zostało oficjalnie uznane za jeden z siedmiu sakramentów, a sakramentalny charakter małżeństwa został zapisany w prawie kanonicznym.
Niezależnie od poglądów protestantów i katolików, kobiety nadal były traktowane przez mężów jak własność. Bogactwo, majątek lub ziemia należące do kobiety lub jej rodziny po ślubie uznawane były za własność mężczyzny.
Powoli w XVI wieku, wraz z błogosławieństwem kościoła, status żony ulegał poprawie. Mężczyźni zaczęli okazywać więcej szacunku swoim drugim połówkom. Jednak Kościół nadal uważał mężczyzn za głowy rodziny, a ich żony podporządkowywały się ich życzeniom.
Istnieje wiele wersji wymiany przysiąg ślubnych, ale te tradycyjnie recytowane pochodzą od Thomasa Cranmera, architekta angielskiego protestantyzmu, i jego książki „Book of Common Prayer”, opublikowanej w 1549 roku, której strona tytułowa jest przedstawiona na zdjęciu. Zawiera ona zasadniczo słowa, które wszyscy znamy - „mieć i trzymać, od dnia dzisiejszego, na dobre i na złe, w bogactwie i w biedzie” itp.
Ustawa The Clandestine Marriage Act z 1753 roku zapoczątkowała zaangażowanie państwa w zawieranie małżeństw. Było to pierwsze ustawowe prawo w Anglii i Walii, które wymagało formalnej ceremonii zawarcia małżeństwa, zgodnie z którą pary zobowiązane były do zawarcia małżeństwa w kościele lub kaplicy przez pastora, w przeciwnym razie związek był nieważny. Wymagana była również formalna zapowiedź małżeństwa.
W XIX wieku małżeństwa nadal były często aranżowane (na zdjęciu). Jednak to właśnie w tym czasie społeczeństwo zaczęło zachęcać młodych ludzi do wybierania partnerów małżeńskich w oparciu o ich romantyczne przywiązanie. Idea bycia zakochanym w osobie, którą się poślubia, zaczynała zyskiwać na popularności, szczególnie w Anglii i Francji.
Ustawa o małżeństwie z 1836 roku (ang. Marriage Act of 1836) zezwalała na zawieranie niereligijnych małżeństw cywilnych w urzędach stanu cywilnego. Co więcej, ten liberalizujący zapis oznaczał również, że nonkonformiści i katolicy mogli zawierać małżeństwa w swoich własnych miejscach kultu, zgodnie z własnymi obrzędami.
Lata osiemdziesiąte XIX wieku były również świadkami uchwalenia kolejnego przełomowego aktu prawnego - Ustawa o sprawach małżeńskich z 1857 roku (ang. Matrimonial Causes Act 1857). Przed 1858 r. rozwody były rzadkością. Ustawa z 1857 r. zreformowała prawo rozwodowe, ustanawiając model małżeństwa oparty na umowie, a nie na sakramencie. Nieoczekiwanie rozwód mógł zostać przeprowadzony na drodze prawnej, choć postępowanie to było dla większości zbyt kosztowne.
Pomimo uchwalenia Ustawy o sprawach małżeńskich, to na żonie nadal spoczywał ciężar udowodnienia „zaostrzonego” cudzołóstwa - że ich mężowie byli winni okrucieństwa, dezercji, bigamii i innych przestępstw. Co niewiarygodne, dopiero wraz z przyjęciem w Wielkiej Brytanii ustawy o reformie rozwodowej z 1969 r. pary mogły powoływać się na rozkład pożycia małżeńskiego jako przyczynę rozstania.
Ustawa o majątku zamężnych kobiet z 1882 roku (ang. Married Women's Property Act 1882) stanowiła, że zarobki i majątek, które żona zarobiła własną pracą lub odziedziczyła, będą uznawane za jej odrębny majątek.
Wiktorianie wierzyli, że małżeństwo powinno opierać się na miłości lub koleżeństwie. Rzeczywiście, to właśnie w tej epoce tradycyjne granice społeczne rządzące związkiem - na przykład małżeństwa aranżowane przez rodzinę - zostały uznane za przestarzałe i niesmaczne. Przykładem tego była sama królowa Wiktoria, której małżeństwo z księciem Albertem było często cytowane jako idealne „połączenie miłości”. Na zdjęciu ich ślub odbywający się w Londynie w 1860 roku.
Jednym z głównych powodów zawierania małżeństw zawsze była prokreacja i założenie rodziny. Jednak pod koniec XIX wieku kobiety zaczęły mieć coraz mniej dzieci. Pary zaczęły stosować prymitywne metody kontroli urodzeń, aby ograniczyć liczbę ciąż. Podczas konferencji biskupów Lambeth w Londynie w 1930 roku, Kościół anglikański ostrożnie zezwolił na stosowanie antykoncepcji w małżeństwie. Kościół rzymskokatolicki zareagował na tę wiadomość powtarzając, że uważa antykoncepcję za grzech moralny i w Sylwestra 1930 roku oficjalnie zakazał stosowania jakichkolwiek „sztucznych” środków kontroli urodzeń.
Małżeństwo z czasem ulegało zmianom. Pierwsze ceremonie na mocy ustawy o związkach partnerskich z 2004 r. w Wielkiej Brytanii odbyły się w następnym roku i umożliwiły parom osób tej samej płci oraz parom, w których jeden z małżonków zmienił płeć, życie w prawnie uznanych związkach intymnych podobnych do małżeństwa. W 2019 r. ustawa została zmieniona, aby objąć pary przeciwnej płci.
W 2013 r. w Wielkiej Brytanii wprowadzono ustawę o małżeństwach osób tej samej płci (ang. The Marriage (Same Sex Couples) Act). W 2015 r. Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych zalegalizował małżeństwa osób tej samej płci we wszystkich 50 stanach.
Małżeństwo uważane jest za kulturowe uniwersum, obejmujące wiele sposobów, w jakie para może zawrzeć związek małżeński. Na całym świecie istnieją dziesiątki różnych tradycji związanych z małżeństwem.
Ostatecznie jednak, niezależnie od tego, w jaki sposób para zawarła związek małżeński, małżeństwo jest związkiem między dwojgiem ludzi, który wiąże się z odpowiedzialnością i kwestiami prawnymi, a także zaangażowaniem i wyzwaniem.
Te podstawowe założenia pozostają zachowane, gdy dwoje ludzi znajduje w sobie bratnią duszę, kochanka, możliwego współrodzica i najlepszego przyjaciela.
Źródła: (BBC) (Ince) (The Week) (Britannica) (The Gospel Coalition) (Project Canterbury) (American Experience)
Aby prześledzić historię małżeństwa, należy cofnąć się o prawie 4000 lat do Mezopotamii, kiedy to odnotowano pierwsze przypadki zawarcia związku małżeńskiego przez jednego mężczyznę i jedną kobietę. Ale co dokładnie oznacza instytucja małżeństwa, i jak ewoluowała na przestrzeni wieków?
Kliknij i dowiedz się, jak i kiedy zaczęliśmy łączyć się węzłem małżeńskim.
Ciekawostki na temat początków instytucji małżeństwa
W jaki sposób i kiedy zaczęliśmy zawierać związki małżeńskie?
LIFESTYLE Społeczeństwo
Aby prześledzić historię małżeństwa, należy cofnąć się o prawie 4000 lat do Mezopotamii, kiedy to odnotowano pierwsze przypadki zawarcia związku małżeńskiego przez jednego mężczyznę i jedną kobietę. Ale co dokładnie oznacza instytucja małżeństwa, i jak ewoluowała na przestrzeni wieków?
Kliknij i dowiedz się, jak i kiedy zaczęliśmy łączyć się węzłem małżeńskim.