Zaburzenie osobowości typu borderline jest jednym z 10 zaburzeń osobowości uznawanych obecnie w DSM (oficjalnym podręczniku diagnostycznym używanym przez lekarzy do leczenia chorób psychicznych).
BPD jest jednym z zaburzeń osobowości wiązki B, które obejmują również antyspołeczne zaburzenie osobowości, histrioniczne zaburzenie osobowości oraz narcystyczne zaburzenie osobowości. Wszystkie te zaburzenia charakteryzują się intensywnymi lub nietypowymi emocjami, które trudno jest regulować.
Dla osób z BPD regulacja emocjonalna jest głównym wyzwaniem, z którym muszą się zmierzyć. Choroba ta powoduje, że doświadczają intensywnych emocji i nagłych wahań nastroju. Może to skutkować impulsywnym zachowaniem, intensywnymi i niestabilnymi relacjami oraz częstymi zmianami w postrzeganiu siebie.
Szacuje się, że na BPD cierpi od 1% do 2% populacji USA, jednak odsetek ten może sięgać nawet 5,9%. Zaburzenie to zostało oficjalnie uznane dopiero w 1980 roku i pod względem badań pozostaje kilka dekad w tyle za większością innych powszechnych chorób psychicznych.
Zwykle dotyka kobiet nieco częściej niż mężczyzn i jest bardziej prawdopodobne, że wystąpi u tych, którzy mają historię choroby w rodzinie. Badania są wciąż na wczesnym etapie, ale uważa się, że do występowania BPD przyczyniają się zarówno czynniki genetyczne, jak i społeczne.
Według organizacji National Education Alliance for Borderline Personality Disorder, prawdopodobieństwo wystąpienia choroby jest pięciokrotnie wyższe u osób, których bliski członek rodziny, np. rodzic lub rodzeństwo cierpi na to samo zaburzenie.
Istotny jest również czynnik środowiskowy. Wiele osób cierpiących na BPD doświadczył w dzieciństwie traumy, takiej jak znęcanie się lub porzucenie. Inni byli wrażliwymi dziećmi, które dorastały w niestabilnym środowisku, gdzie czuli się niezauważeni przez otoczenie.
Istnieją również badania sugerujące, że osoby z BPD mają strukturalne i funkcjonalne różnice w mózgu, szczególnie w obszarach, które przyczyniają się do impulsywnych zachowań i regulacji emocjonalnej.
Osoby z BPD często dobrze funkcjonują w wielu obszarach swojego życia. Zwykle to ich życie osobiste może sprawiać im trudności i to tam doświadczają niestabilności. Często odczuwają również skrajne emocje, które mogą być wywołane przez zdarzenie, które może wydawać się mało znaczące dla innych, po czym znacznie trudniej jest im powrócić do „emocjonalnego poziomu wyjściowego”.
Objawy zaburzenia osobowości typu borderline można podzielić na cztery różne obszary. Pierwszym z nich jest niestabilność emocjonalna, czy też dysregulacja emocjonalna, którą już opisaliśmy. Druga grupa objawów związana jest ze zniekształconą percepcją, co jest równoznaczne z oderwaniem od rzeczywistości.
Trzecia grupa objawów obejmuje impulsywne zachowania, które często mogą być autodestrukcyjne. Ostatnia grupa charakteryzuje się niestabilnymi relacjami. Objawy zaburzeń osobowości mogą wahać się od łagodnych do ciężkich. Zazwyczaj zaczynają pojawiać się w okresie dojrzewania lub wczesnej dorosłości.
Patrząc na wiele chorób psychicznych, przeciętna osoba czytając listę ich objawów może powiedzieć „O mój Boże, mam to!”. Większość objawów opisuje jedynie zwykłe elementy ludzkiego życia, takie jak uczucie zmęczenia lub niepokoju, strach przed odrzuceniem lub zmaganie się z niską samooceną.
W kwestii diagnozowania choroby ważne jest, aby określić: ile objawów doświadcza dana osoba i w jakim stopniu? Jak bardzo wpływa to na jakość życia i zdolność do funkcjonowania? Ważne jest, aby nie próbować się samodiagnozować. Mając to na uwadze, przyjrzyjmy się bliżej objawom BPD.
Jednym z głównych objawów doświadczanych przez osoby z BPD jest lęk przed porzuceniem i odrzuceniem. Osoby te intensywnie martwią się, że nawet ich najbliżsi przyjaciele i rodzina ich opuszczą i są gotowe zrobić wszystko, aby uniknąć tego koszmarnego scenariusza.
Osoby z BPD mają zazwyczaj za sobą historię niestabilnych związków. Mogą być podatne na drastyczne zmiany w sposobie postrzegania swoich partnerów lub przyjaciół, jednego dnia idealizując ich, a następnego nienawidząc. Ta negatywna zmiana jest zwykle wywoływana przez poczucie niepewności, które sprawia, że uważają, że druga osoba jest okrutna oraz że o nie nie dba.
Obraz samego siebie i tożsamość są dla osoby z BPD trudne do zdefiniowania. Czasami czują, że są kimś okropnym, innym razem mogą mieć wrażenie, że nie istnieją. Często dochodzi u nich do zmian w podstawowych wartościach, celach życiowych oraz relacjach.
Biorąc pod uwagę, jak trudno jest komuś z BPD czuć się bezpiecznie w swoich związkach i odnośnie własnej tożsamości, jak i rzeczach, które zwykle nas zakotwiczają i sprawiają, że czujemy się związani z innymi, nie jest zaskoczeniem, że doświadczają intensywnego uczucia samotności. Może to również objawiać się uczuciem pustki.
W chwilach silnego stresu osoba z BPD może popaść w paranoję, a nawet stracić kontakt z rzeczywistością na okres kilku minut lub kilku godzin. W skrajnych przypadkach może nawet wystąpić psychoza.
Utrzymujące się wahania nastroju są kolejnym, częstym objawem BPD. Nagłe zmiany nastroju mogą trwać godzinami lub dniami i mogą im towarzyszyć przyjemne lub nieprzyjemne emocje, takie jak radość, podekscytowanie, wstyd, niepokój lub smutek.
Jedną ze szczególnie problematycznych emocji u osób z BPD jest gniew. Chorzy mogą mieć silne reakcje emocjonalne na kwestie, które dla kogoś innego mogą wydawać się błahe. Gdy wpadną w intensywny gniew, znacznie dłużej zajmuje im walka z nim oraz uspokojenie się. Osoby z ciężką postacią BPD, które nie nauczyły się regulować swoich emocji, mogą nawet wdawać się w fizyczne bójki.
Impulsywne zachowania również są powszechne wśród osób z BPD, szczególnie gdy prowadzą do autodestrukcji. Przykłady mogą obejmować nadmierne wydatki, seks bez zabezpieczenia, hazard, nagłe porzucenie dobrej pracy lub zakończenie zdrowego związku. Osoby, dla których impulsywne zachowania są szczególnie problematyczne, częściej popadają także w nadużywanie substancji psychoaktywnych.
Osoby z BPD mogą czasami czuć się odłączone od swoich ciał, myśli lub tożsamości. To uczucie bycia „poza ciałem” sprawia, że świat wydaje się mniej realny.
Osoby zmagające się z BPD są bardziej narażone na ryzyko wyrządzenia sobie krzywdy, gdy ich sytuacja życiowa staje się szczególnie trudna. Mogą się ranić, tnąc się lub przypalając, grozić odebraniem sobie życia, a nawet próbować to zrobić. Jest to jeden z powodów, dla których tak ważne jest, aby osoby te szukały pomocy u specjalistów i starały się poprawić jakość swojego życia.
Wiele z tych objawów brzmi przerażająco i niektóre z nich mogą takie być, ale istnieją ogromne różnice w tym, jak BPD może objawiać się u każdej osoby. Niektórzy ludzie doświadczają znacznie łagodniejszych objawów i dobrze funkcjonują, podczas gdy inni mogą w pewnym momencie potrzebować leczenia szpitalnego. Uważa się, że objawy BPD są bardziej intensywne w młodości i ustępują naturalnie w średnim wieku.
Zaburzenie osobowości typu borderline może być przerażającą diagnozą, ponieważ jest to wysoce stygmatyzowany stan, który spotyka się z szerokim niezrozumieniem w społeczeństwie. Można jednak je leczyć. Istnieją terapie i leki, które mogą znacznie złagodzić objawy i pomóc pacjentom prowadzić szczęśliwe, satysfakcjonujące życie.
Głównym rodzajem terapii stosowanej w leczeniu BPD jest terapia dialektyczno-behawioralna (DBT). Jest to terapia poprzez rozmowę, która pomaga osobom z BPD zrozumieć i zaakceptować swoje emocje, a także daje im umiejętności radzenia sobie z nimi.
Nie ma jednego konkretnego leku stosowanego w leczeniu wszystkich przypadków BPD. W niektórych przypadkach stosuje się leki przeciwdepresyjne lub stabilizujące nastrój, w celu złagodzenia lęku, depresji i wahań nastroju. Dla tych, którzy cierpią szczególnie z powodu paranoi i zdezorganizowanego myślenia, najlepszą opcją są leki przeciwpsychotyczne.
Kolejnym ważnym elementem w procesie terapii jest wsparcie ze strony rodziny i/lub przyjaciół. Niezwykle pomocne jest, jeśli bliscy rozumieją ten stan, a także mają narzędzia do radzenia sobie z trudnymi sytuacjami, które mogą się pojawić. Dostępnych jest wiele grup wsparcia i zasobów edukacyjnych na temat BPD.
Zaburzenie osobowości typu borderline jest nadal silnie stygmatyzowane, częściowo dlatego, że do niedawna nawet pracownicy służby zdrowia nie rozumieli tego schorzenia. Istnieje błędne przekonanie, że osoby cierpiące na to zaburzenie są szukającymi uwagi manipulatorami.
To niezrozumienie choroby jest niezwykle szkodliwe, ponieważ może sprawić, że osoby cierpiące na BPD poczują się beznadziejnie i nie będą chciały szukać pomocy lub zwierzać się innym. Ważne jest, aby znaleźć wsparcie ze strony lekarza z dogłębnym zrozumieniem i najnowszą wiedzą na temat tej choroby, aby uniknąć błędnej diagnozy lub złego traktowania.
Na szczęście żyjemy w czasach, w których choroby psychiczne są destygmatyzowane, a my jako społeczeństwo zdajemy sobie sprawę, że nikt nie przechodzi przez życie, nie będąc przez nie w jakikolwiek sposób dotkniętym.
Źródła: (Mayo Clinic) (NIMH) (National Education Alliance for Borderline Personality Disorder) (Verywell Mind)
Zobacz również: Overcoming the stigma surrounding psychiatric medication
Czym jest zaburzenie osobowości typu borderline?
Kliknij w poniższą galerię, aby dowiedzieć się, czym naprawdę jest osobowość graniczna
HEALTH Mental health
Zaburzenie osobowości typu borderline (BPD – z ang. borderline personality disorder) jest mało znaną i niezrozumiałą chorobą psychiczną, o której rzadko się mówi. Kiedy wspomina się o niej w mediach, sposób jej przedstawienia często sprzyja jedynie dalszemu stygmatyzowaniu i tak już wysoce napiętnowanego stanu. Podsyca to fałszywą narrację, że wszyscy ludzie z BPD są mistrzami manipulacji, którzy pragną uwagi, a także są okrutni wobec innych.
Kliknij w poniższą galerię, aby dowiedzieć się, czym naprawdę jest osobowość graniczna i jak można ją leczyć.